Jakiś czas temu na rynku pojawiła się książka mojego nauczyciela ajurwedy – doktora Partapa Chauhana. Tytuł ten jest bardzo obszernym omówieniem podstaw ajurwedy, starannie zredagowanym i bardzo ładnie wydanym.
Zapraszam do lektury fragmentu – potem zaś całej książki.
A jeśli stwierdzicie, że warto mieć ją w swojej biblioteczce i zechcecie zajrzeć do księgarni internetowej, możecie kliknąć w link podany na końcu.
Dostosowanie się do pór roku – fragment książki dr. Partapa Chauhana „AJURWEDA. Jak dbać o siebie i być zdrowym”
Pory roku mają również wpływ na dosze (vata, pitta, kapha). Według Caraka Saṃhity siła człowieka zwiększa się, kiedy dieta i codzienne zabiegi pielęgnacyjne dopasowane są do pór roku.
Dosze przekraczają swój zwykły poziom i widać objawy tego, podczas pór roku, z którymi maja wspólne cechy. Na przykład vata wzrasta jesienią, kiedy jest sucho, wietrznie i zimno. Zimą, kiedy jest mokro i zimno, gromadzi się kapha, a pitta — kiedy jest gorąco. Pory roku o właściwościach przeciwnych będą uspokajać dosze.
Podwyższone dosze mogą zostać złagodzone przez dietę, styl życia i warunki środowiskowe o właściwościach przeciwnych. Kiedy więc jest gorąco i wzrasta pitta, dobre będzie ochładzające jedzenie i chłodne napoje.
A kiedy jest zimno i vata lub kapha wzrastają, odpowiednie będzie jedzenie rozgrzewające.
Zimą w sposób naturalny, z powodu panującego zimna i wilgoci, gromadzi się kapha, więc powinno się zadbać o utrzymywanie ciepła i suchości.
Także vata może wzrosnąć, gdy jest chłodno. Dobrze jest korzystać z ciepłych kąpieli i sauny, przebywać w ogrzewanych pomieszczeniach, nosić ciepłe i suche ubrania. Zimą masaże można wykonywać na sucho. A jeśli vata wzrosła, do masażu można użyć ciepłego oleju. Należy unikać mrożonego, zimnego i lekkiego jedzenia, spożywać napoje i pokarmy o działaniu rozgrzewającym. Zimą ogień trawienny jest silniejszy. Kiedy na zewnątrz jest zimno, ciało zwiększa wewnętrzne ciepło i stara się je zachować. Kiedy ogień trawienny jest silny, łatwiej trawimy oleje, tłuszcze i nabiał. Można wtedy spożywać więcej cięższego jedzenia.
Wiosną, kiedy wzrasta temperatura powietrza, kapha, która zgromadziła się zimą, zaczyna rozprzestrzeniać się w ciele. Osłabia to ogień trawienny i jest przyczyną wielu dolegliwości związanych z nierównowagą kapha. Kaszel, problemy z zatokami i katar sienny to bardzo częste dolegliwości wiosną.
Ciężka i rozgrzewająca dieta stosowana zimą powinna być zamieniona na lżejsze i chłodniejsze jedzenie, bardziej odpowiednie do cieplejszej pogody. Nie powinno się spać w ciągu dnia, ponieważ powoduje to wzrost kapha. Regularne ćwiczenia fizyczne, płukanie gardła ciepłą wodą i picie ciepłej wody może zniwelować objawy podwyższenia kapha i zapobiec chorobom.
Latem słońce jest mocniejsze, a gorąco podwyższa pitta. Podczas upałów zaleca się przebywanie w ciągu dnia w chłodnych pomieszczeniach lub w cieniu. Zbyt długie pozostawanie na słońcu może spowodować poparzenie słoneczne, gorączkę lub udar. Do schładzania można używać aromatycznych olejków o działaniu ochładzającym, takich jak olejek sandałowy albo różany. Ubranie powinno być lekkie i przewiewne, luźne i wygodne.
Dieta powinna składać się głównie z potraw oraz napojów ochładzających i słodkich. Idealne będą ogórki, arbuz, owoce, soki owocowe (ale nie kwaśne owoce cytrusowe), zboża, ryż. Należy pić dużo wody (od 6 do 8 szklanek dziennie), unikać jedzenia kwaśnego, ostrego i słonego. Gorące, pikantne i kwaśne produkty, takie jak: chili, cebula, czosnek, powinny być wyłączone z diety lub spożywane w małych ilościach. Herbaty, kawy, alkoholu i palenia papierosów również należy unikać.
Wczesną jesienią wzrasta pitta, ale im bardziej spada temperatura, tym bardziej rośnie dosza vata. We krwi jest bardzo dużo gorąca powodującego podrażnienia skóry (stany zapalne, wysypki, suchość i swędzenie). Dla wewnętrznego oczyszczenia dobry będzie wtedy masaż oraz picie ciepłej wody (6–8 szklanek dziennie). Należy ubierać się ciepło, zabezpieczać się przed wiatrem. Ogień trawienny nie jest zbyt mocny, więc na początku sezonu powinno się zminimalizować ciężkie jedzenie. Zaleca się potrawy słodkie i lekkie. Kiedy pogoda staje się chłodniejsza i bardziej wilgotna, jedzenie może być cięższe i bardziej rozgrzewające. Unikać pokarmu kwaśnego i powodującego kwaśność, ponieważ wzmaga pitta. Najlepsze są sezonowe warzywa i owoce oraz ryż, pszenica i inne zboża.
Szczegółowe omówienie charakterystyki każdej doszy, sposoby określenia własnej indywidualnej doszy oraz wskazówki równoważenia dosz zostały wyczerpująco opisane w książce „Ajurweda. Jak dbać o siebie i być zdrowym”:
