Przypomnij sobie widok pięknego jeziora. Jego woda jest krystalicznie czysta, spokojna, przejrzysta. Dostrzegasz dno i widzisz wszystko, co tam się znajduje. Każdy przedmiot widzisz dokładnie i poprawnie go identyfikujesz. W tafli tej wody możesz przejrzeć się jak w lustrze i widzisz wówczas swoją prawdziwą twarz – bez kłamstw i zniekształceń.
Tak wygląda i działa umysł zrelaksowany, wyciszony, ale aktywny i świadomy. Jest to umysł SATTWICZNY.
A teraz przywołaj w pamięci obraz wody wzburzonej i kotłującej się. Trudno przejrzeć się w niej, bo spienione fale zamazują pole widzenia. Pod wodą coś widać, ale nie wiadomo co. Obraz jest niedokładny, zamazany i nieustannie się zmienia. Wydaje ci się, że coś widzisz, ale trudno ci określić, co to jest.
Tak funkcjonuje umysł RAJASOWY. Jest pobudzony, wzburzony, agresywny, nadmiernie krytyczny wobec siebie i innych. Jego wzmożoną aktywność pobudzają wszelkiego rodzaju zbędne stymulatory: kawa, jedzenie typu fast food, alkohol, TV, muzyka…).
Na koniec odtwórz w wyobraźni obraz wody brudnej, ciemnej, zamulonej. Dna nie dostrzeżesz w niej wcale. Zobaczysz za to wytwory własnej wyobraźni.
Podobnie dzieje się w umyśle TAMASOWYM. Jest on ociężały, gnuśny, otępiały. Na nic nie zwraca uwagi. Jest niezadowolony z istniejącego stanu rzeczy, ale nie podejmuje wysiłku, by ten stan zmienić. Tkwi w bezruchu, w bezczynności, w marazmie, w zakłamaniu.
Dla natury sattwicznej charakterystyczne są takie cechy, jak życzliwość, odwaga, umiejętność trafnej oceny sytuacji, wykształcenie, atrakcyjność, tolerancja, dobro, inicjatywa, szlachetność, cierpliwość, umiłowanie muzyki i sztuki, dobra pamięć, panowanie nad sobą, inteligencja.
Umysłowi rajasowemu przypisuje się dumę, brak tolerancji, nadmiar snu, jedzenia i picia, słabość do płci przeciwnej, niedobre przyzwyczajenia, tchórzliwość, obawy, zazdrość, skąpstwo, bezwzględność, pasja, brak zrównoważenia.
Cechą typowo tamasową jest niski poziom inteligencji, brak samodyscypliny, zmienny charakter, służalczość, pożądanie, brak zainteresowania światem, nadmierna koncentracja na zaspokajaniu swoich potrzeb seksualnych, obżarstwo, lenistwo.
Tak ajurweda tłumaczy teorię trzech gun (trigunas), które zawierają charakterystykę podstawowych właściwości ludzkiego umysłu. „Bhagawadgita”, dzieło pochodzące z III/ II wieku p.n.e. opisuje owe trzy guny za pomocą następujących pojęć: światło (sattwa), pożądanie (rajas) i zaślepienie (tamas).
I teraz: uwaga! Wszystko, co robimy, wszelka podejmowana przez nasz aktywność oraz rodzaj spożywanego jedzenia ma wpływ na stan naszego umysłu. Bo guna nie zostaje ustalona w dniu naszych narodzin (jak dosza), ale odzwierciedla otoczenie, środowisko, którym żyjemy i dietę. Tak więc sami możemy wpływać na stan naszego umysłu, gdyż „ahariyate iti ahara” (‘wszystko, co dostaje się do wnętrza ciała, jest pożywieniem’).
Zatem dla uzyskania równowagi umysłu i dobrego samopoczucia ajurweda zaleca:
- dietę bogatą w świeże owoce i warzywa, kasze, kasze, ryż, sałatki, herbaty ziołowe, wodę, mleko, orzechy, nasiona i miód
- ograniczenie do minimum jedzenia przetworzonego, zawierającego konserwanty, puszkowanego, paczkowanego, mrożonego, smażonego, grillowanego, odgrzewanego w mikrofalówce, zawierającego dużo cukru, ulepszaczy, sztucznych barwników
- ograniczenie spożycia grzybów, cebuli, czosnku, alkoholu, kofeiny i mięsa,
Badania laboratoryjne przeprowadzone w Indiach wskazują, że im więcej „dobrego” (sattwicznego) jedzenia spożywamy, tym bardziej sattwiczny staje się nasz umysł (spokój, wyciszenie, czujność…). I na odwrót: im więcej jedzenia rajasowego i tamasowego w naszej diecie, tym więcej agresji, nerwowości, irytacji, zachowań aspołecznych itd. Medycyna zachodnia, chociaż nie używa pojęć; tamas, rajas, sattwic, potwierdza jednoznacznie wpływ jedzenia na stan umysłu człowieka.
Tak więc życzę Wszystkim jak najwięcej sattwy w umyśle, a więc i… na talerzu
